Mezuniyet Projeleri

Üniversite – Endüstri İşbirliği

1979 yılından bu yana eğitim veren bölümümüz, mezunlarının, yerel ve küresel tasarım camiasının yaratıcı, öngörülü, sosyal ve çevresel farkındalığa sahip üyeleri olmalarını hedeflemektedir. Eğitimin ülkemiz endüstrisinin gereksinimlerine duyarlı olması gerektiğine inandığımız için zorunlu stajların ve endüstri gezilerinin yanı sıra mezuniyet projelerini çeşitli endüstriyel kuruluşların işbirliğiyle gerçekleştiriyoruz.

Mezuniyet Projesi Nedir?

Müfredatımızın mezuniyet öncesi son proje dersi olan mezuniyet projesinde, haftada 12 saatlik bir ders yükü ile her öğrencinin tüm dönem boyunca bir tasarım projesi geliştirmesi beklenir. Öğrencinin eğitimi boyunca edindiği becerileri ve oluşturduğu tasarım yaklaşımını özgün bir şekilde yansıtacağı bu projenin, bir firma ile işbirliği içinde yürütülmesi esastır. Bunun amacı öğrencinin mezuniyetten önce, belli bir ölçüde, profesyonel yaşamın provasını yapmasıdır.

[Yukarıdan aşağıya/soldan sağa] 2017 Sergi Posteri: Sena Ahsen Zırh; Ani kalp durması vakalarında kullanılacak, taşınabilir, akıllı ve otomatik kalp masajı (CPR) cihazı: Hüseyin Uğur Genç (Futerodesign); Kişileri etkili diş temizliğine yeni bir kullanıcı tecrübesi ile yönlendiren akıllı ağız bakım ürünü: Merve Yılmaz (Venn Design); Profesyonel kamera kullanıcılarının dinamik ortamlarda sürekli video çekimi yapmalarına yardımcı kamera ekipmanı: Cemre Fidan Tüzün (Edelkrone); Akıllı sistemi ile kişiselleştirilebilir tarifler sunarak evde bar yapımını sağlayan küçük ev aleti: Alara Bozbay (Arçelik); Orman yangınlarını kontrol alma sürecini kolaylaştıran otonom insansız hava aracı: Elif Ilgaz Gülgeç (Aselsan SST); 2-7 yaş arası çocukların temel motor gelişimini destekleyici ve denge becerilerini geliştirici çift fonksiyonlu ahşap oyuncak: Bahar Dinçer (Studio Mu-Ca / Mamatoyz)

Başlangıçta öğrencinin firmaya proje önerileri getirmesi beklenmekle birlikte, öğrencinin, öncelikle firmanın ilgilendiği, geliştirmek istediği veya üzerinde çalıştığı bir konuya yönlendirilmesi kurumumuz tarafından tercih edilmektedir. Böylelikle her iki tarafın da iş birliğinden fayda sağladığı geçmiş deneyimlerimizde gözlemlenmiştir. Projenin, dönem sonunda üst kalitede model/prototip ve çizimlerle sunulması beklenmekte, tüm projeler ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde sergilenmektedir. Sergi sonrası tanıtım ve yayın faaliyeti, mezuniyet projesi kapsamında önem verdiğimiz bir diğer konudur. Önceki yıllarda mezuniyet projelerinden Red Dot Design Concept, iF Concept ve Braunprize gibi prestijli ödüller alan öğrencilerimiz oldu. Ayrıca projelerden örnekler, Global Grad Show Dubai’de, Tokyo Designers Week’te, Design Week Turkey’de, TİM İnovasyon Haftasında (Ankara ve İstanbul), ODTÜ Bilim ve Eğlence Günü’nde, ve ODTÜ Mezunlar Günü gibi etkinliklerde sergilendi, radyo ve televizyon kanallarında, çeşitli gazete ve dergilerde yer aldı. Geçmiş yılların mezuniyet projeleri kataloglarına https://id.metu.edu.tr/tr/kataloglar adresinden ulaşabilirsiniz.

2015 yılından bu yana TÜBİTAK’ın Sanayi Odaklı Lisans Bitirme Proje desteğine başvuran öğrencilerimiz 4000 TL’ye kadar proje masraflarını karşılayan desteği kazanmış, 2015 yılında Türkiye çapında tüm mühendislik, temel bilimler, sosyal bilimler ve tıp bilimleri, mimarlık ve tasarım bölümlerinin katılımına açık olan TÜBİTAK Sanayi Odaklı Lisans Bitirme Projeleri Yarışmasında ürün kategorisinde birincilik ve üçüncülük ödüllerini bölümümüz öğrencileri almıştır.

Geçmiş deneyimlerimize ve bize iletilen görüşlere dayanarak firmaların bu işbirliğinden sağladıkları faydaları şöyle sıralayabiliriz:

  1. Geleceğin profesyonellerini tanıma ve performanslarını değerlendirme olanağı
  2. Gerek mezuniyet sergisi etkinlikleri kapsamında gerekse sonrasında gerçekleştirilen sergi ve yayınlarda eğitime destek veren firmaların tanıtılması
  3. Tasarım eğitiminde kullanılan güncel yöntem ve yaklaşımlar ile fikir üretme tekniklerinin izlenmesi

Fikri ve Sınai Haklar Konusundaki İlkelerimiz

10 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara Dair Yönetmelik kapsamında fikri haklar konusunda izlediğimiz ilkeler şunlardır:

  • Mezuniyet projeleri, tüm öğrencilerimizin eğitimine katkı sağlayacak şekilde kamuya açık olarak sergilenir ve değerlendirilir, mezuniyet projeleri kataloğunda yayınlanır. Bu nedenle gizlilik niteliği taşıyan projelerin mezuniyet projesi kapsamında çalışılmaması önerilir.
  • Üniversite, öğrenci ve firma, projelere ilişkin sergileme ve yayın haklarının ortak sahibidir. Üniversitenin, öğrencinin ve firmanın adını belirtmek koşuluyla taraflar serbestçe sergileme ve yayın yapabilirler.
  • Tarafların süreç içinde paylaştığı ticari sırlar karşılıklı olarak saklı tutulur.
  • Öğrenci, mezuniyet projesini iş başvurularında referans olarak üçüncü kişilere gösterebilir.
  • Öğrenci mezuniyet projesiyle bir yarışmaya katılmak isterse üniversite ve firmayı en az 10 iş günü öncesinde haberdar eder.
  • 6769 sayılı Kanunun 73. ve 121. Maddeleri kapsamında, öğrencilerin mezuniyet projesi çalışması sonucunda ortaya buluş, faydalı model veya tasarım çıkması durumunda Üniversiteye bildirim yükümlülükleri ve ortaya çıkan bu buluş, faydalı model ve tasarım üzerinde Üniversite’nin de hak sahipliği talep etme hakkı bulunmaktadır.
  • Firmaların, danışmanı oldukları Mezuniyet projesi çıktıları üzerinde münhasır lisans için ön alım hakları vardır. Bu konudaki görüşmeler Üniversite’nin hak sahipliği talep ettiği buluş/tasarımlar için Üniversite ile; Üniversite’nin hak sahipliği talep etmediği buluş/tasarımlar için buluş sahibi/tasarımcılar (öğrenci) ile yürütülür. Fikri ve sınai haklara ilişkin süreçler, projenin bitiminde görüşülerek düzenlenebilir.

ODTÜ olarak sanayi kuruluşları ile yaptığımız araştırma projeleri, mezuniyet/bitirme projeleri ve dersler gibi iş birliklerinde ortaya çıkan Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarına ilişkin uygulamakta olduğumuz ve ticarileştirme haklarını münhasıran sanayi kuruluşlarına devretmeyi benimsediğimiz modelimiz ile üniversitelerde ortaya çıkan buluşların sadece buluş/tasarım olarak kalmamalarını; kamu yararı için sanayi işbirliği ile ürüne dönüştürmeyi amaçlamaktayız.

İşbirliğinden Beklentilerimiz

2002 yılından bu yana sürekli olarak gerçekleştirdiğimiz bu uygulamada firmalardan öncelikli beklentimiz uzmanlık desteğidir. Tasarım, üretim, pazarlama ve model yapımı gibi konularda yönlendirme ve bilgilendirmeden oluşacak bu destek, dönem boyunca (sonlara doğru sıklaşan) 6-10 görüşmeyi gerektirmektedir. Bu görüşmeler öğrencinin firmayı ziyaretiyle olduğu irilir. Ayrıca her öğrencinin proje geliştirme süreci kadar, firma yetkililerinin ön-jüri ve final jüriye katılımı ile de gerçekleşen boyunca öğretim üyelerimiz tarafından yakından izlenir.

Kurumsal önceliğimiz, bu iş birliğinin sonunda öğrencinin özgün bir tasarım projesini sizlerden aldığı bilgilerle bağımsız olarak geliştirmesi, görselleştirmesi ve sunmasıdır. Öğrencinin tasarım kararlarına yapıcı ve yol gösterici nitelikte yorumlar ve önerilerde bulunulması, tasarımlara doğrudan müdahale edilmemesi hedeflediğimiz eğitim amaçlarına ulaşabilmemiz için önemlidir. Öğrencinin kendine ait olmayan bir fikri ve/veya çizimi kendisininmiş gibi sunması intihal olarak kabul edilir.

Geçmişte iş birliği yaptığımız, olanakları elveren birçok firma, öğrencilerimize model yapımı, (eğer firma Ankara dışındaysa) yolculuk ve konaklama konusunda yardımcı olmuştur. Ayrıca geçtiğimiz yıllarda iş birliği yaptığımız firmalar tarafından desteklenen sergi, kokteyl ve duyurular konusunda bu yıl da firmalarımızın olanakları çerçevesinde destek almayı umut ediyoruz.

Dönem Projeleri

Dönem projelerinde, dönemin ya tamamı ya da bir kısmı, endüstriden bir paydaş ile karşılıklı görüşülerek oluşturulmuş bir temaya ayrılır. Dersi alan tüm öğrenciler, bireysel olarak veya takımlar halinde bu tema üzerine çalışır. Bu tür işbirlikleri genellikle lisans eğitiminde üçüncü sınıf stüdyo derslerinde veya dördüncü sınıfın birinci döneminde yapılır.

Projeler yürütülürken genellikle aşağıdaki gibi bir süreç izlenir:

  1. Araştırma: Öğrenciler takım çalışması ile elektronik ve basılı kaynakları kullanarak kendilerine verilen konular hakkında araştırma yaparlar. İşbirliği yapılan firma ve rakipleri, projeye yönelik malzeme ve üretim yöntemleri, kullanım alışkanlıkları ve gelenekleri, kullanıcı özellikleri, mevcut kavramsal ve futuristik tasarımlar, hijyen ve ekoloji gibi proje boyutlarına yönelik konuları içeren araştırmalar öğrenciler tarafından stüdyo ortamında paylaşılır.
  2. Kullanıcı gereksinimlerine yönelik gözlem ve alan çalışması:  Öğrencilerden projeye yönelik olarak kullanıcıların gereksinim, ihtiyaç ve tercihleri gibi konularda duyarlılık geliştirmeleri ve bilgi üretmeleri beklenir. Öğrenciler hedef kullanıcılarla görüşme ve gözlemler yaparak ürettikleri bilgiyi stüdyoda paylaşırlar.
  3. Fikir geliştirme çalışmaları: Çoğunlukla stüdyo dersinde yürütülen alıştırmaların da yardımıyla, öğrenciler fikir eskizleri oluşturur, bunlardan birini seçerek geliştirirler.
  4. Üretim tesisi gezisi: Öğrencilerin projeye yönelik üretim yöntemlerini, firmanın uzmanlık alanını ve tasarım yaklaşımını izleyebilmeleri için bir üretim tesisine gezi düzenlenir.
  5. Ön jüri: Öğrenciler seçtikleri tasarım fikirlerini çizim ve modellerle firma temsilcileri ve eğitimcilerden oluşan jüriye sunarlar.
  6. Proje geliştirme: Seçilen tasarım fikirleri detaylı çizim, bilgisayar ortamında modelleme ve fiziksel modeller ile geliştirilir ve eğitimciler tarafından kritik edilir. Sonuç proje, projenin türüne bağlı olarak hızlı prototipleme ile modellenebilir.  
  7. Final jüri: Sonuç proje çıktıları iki boyutlu sunum paftaları ve 1:1 veya ölçekli modeller veya protiplerle, firma temsilcileri ve eğitimcilerden oluşan jüriye sunulur ve değerlendirilir.